NIP czy PESEL?

02-07-2012

Usłyszałam niedawno dziwną historię. Na formularzu bankowym (wniosek kredytowy) widniała rubryczka NIP. Klient jako osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej, zostawił to pole puste, podobnie jak to ma miejsce w przypadku formularzy podatkowych. Ku jego zdziwieniu usłyszał, że powinien wypełnić wszystkie pola na formularzu, a jak chce to pole zostawić puste, to należy złożyć oświadczenie o nieposiadaniu NIP...

Sięgnijmy więc do tekstu Ustawy z 29 lipca 2011 o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. nr 171, poz. 1016) zwanej dalej "Ustawą":

Art. 67. 1. „Z dniem 1 stycznia 2012 r. znosi się numer identyfikacji podatkowej nadany osobom fizycznym objętym rejestrem PESEL, nieprowadzącym działalności gospodarczej lub niebędącym zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług. 2. Od dnia 1 stycznia 2012 r. jedynym identyfikatorem podatkowym osób, o których mowa w ust. 1, jest numer PESEL. (podkreślenia autora)."

Zgodnie z art. 74 Ustawy osoby fizyczne objęte rejestrem PESEL nie muszą więc podawać NIP na formularzach podatkowych, także wówczas, gdy we wzorze jest stosowna rubryka. Ustawodawca rozsądnie uznał, że wyrzucanie do kosza już wydrukowanych formularzy, tylko ze względu na istnienie w nich zbędnej już rubryczki NIP, byłoby marnotrawstwem.

Oczywiście jest tu mowa o ewidencji podatkowej a nie bankowej, no ale... NIP był, i nadal jest, nadawany dla celów ewidencji podatkowej, a inne instytucje tylko go wykorzystywały. Zatem gdy NIP zostaje 'zniesiony' jako numer identyfikacji podatkowej, a obowiązek posiadania i posługiwania się NIP dotyczy ściśle określonej grupy podatników, to jaką podstawę prawną miałby bank do stosowania 'zniesionych' numerów NIP?

Niezależnie od interpretacji wyrażenia "znosi się" nie ulega wątpliwości, że celem Ustawodawcy była likwidacja numeru NIP dla szerokiej grupy obywateli oraz uproszczenie systemu, aby zbliżyć się do rozwiązań stosowanych na Zachodzie; zwłaszcza, że postęp technologiczny, cyfryzacja urzędów oraz wprowadzanie centralnych baz danych ewidencji obywateli i podatników umożliwia lepszy przepływ informacji między różnymi systemami i instytucjami.

Podsumowując, zgodnie z Art. 3. Pkt 1. ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników z dnia 13 października 1995 r. (Dz. U. z 2004 nr 269 poz. 2681) w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług identyfikatorem podatkowym jest numer PESEL. Czytając dalej, zgłoszenia identyfikacyjnego nie dokonują podatnicy będący osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzący działalności gospodarczej lub niebędący zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług (Art. 5 2a.)

Niestety pojawiają się problemy ze stosowaniem nowego prawa w praktyce. Osoby fizyczne mające nadany NIP, który od 1 stycznia 2012 r. został zniesiony, przy rozpoczęciu działalności gospodarczej, powinny złożyć zgłoszenie identyfikacyjne. Po dokonaniu poprawnego zgłoszenia identyfikacyjnego, naczelnik urzędu skarbowego wyda tej osobie potwierdzenie nadania NIP. Ale czy osobie tej zostanie przyznany "stary" NIP czy zupełnie nowy NIP? Przepisy Ustawy nie definiują tego zagadnienia. A wiemy, że numery NIP nie zniknęły zupełnie z baz danych administracji państwowej.

Cytując artykuł z Gazety Prawnej z dnia 21 czerwca 2012 roku, w odpowiedzi na to zagadnienie Minister Finansów odpisał: „W wielu przypadkach osobie, której zniesiono NIP w trybie art. 67 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw, podejmującej po 31 grudnia 2011 r. działalność gospodarczą, wydawane będzie potwierdzenie nadania NIP z identyfikatorem podatkowym identycznym ze zniesionym NIP tej osoby. Powyższe nie będzie jednak stanowiło reguły". Odstępstw od reguły niestety nie zdefiniowano.

Podobna tematyka - Który adres wskazuje na fakturze VAT osoba fizyczna?